Çoruh Postası

Usul, şekle ilişkin, şekil bakımından demektir. Usul, kuraldır ve ölçüdür. Esas ise davanın özü ve muhtevası anlamındadır.[1]

Bir konuda bir hak iddia etmek davanın esasını hangi mahkemede dava açacağınız davanın usulünü ifade eder.

Mesela birisinden alacağınız var, bu alacak esastır. Ancak usulen davayı yanlış bir mahkemede açarsanız hakkınızı alamazsınız. 

“Usul” kavramı, sözlükte, Arapça’daki “Asıl” kelimesinin çoğulu olup; astlar, ilkeler, kökler anlamlarını taşır. Usul terimi, Özel Hukuk Yargılamasında yargılama sürecini başlangıcından sonuçlanmasına kadar belli bir tertip içinde düzenleyici ve şekillendirici işlev ve işlemleri ifade eder. [2]

Kaynak: https://www.irsad.com.tr/urun/takribul-vusul-ila-ilmil-usul-tqryb-lwswl-l-lm-lswl

“Usul esasa mukaddemdir”  yani ''Usul esastan önce gelir'' anlamında olan bu söz hukuk ve ceza davalarının temel ilkesi ve yapı taşıdır. Mecelle’nin kurallarındandır ve yalnızca Osmanlı hukukunda değil birçok yargı sisteminde geçerli olan bir kuraldır. “Yöntem amaçtan önce gelir.” ya da “usul, esası takdim eder, ondan önce gelir, onu belirler” denebilir.

Bundan, “amacın” önemsiz olduğu sonucu çıkarılmamalı fakat amaca giden yolun meşru, geçerli, onun da hukuka uygun olması beklentisi vurgulanmaktadır.

Hukuk dünyasında usul kuralları her zaman öncelikle incelenen ve davaların temelini oluşturan kurallardır. Bu konuda yapılan bir eksiklik veya usulsüzlük davanın her aşamasında bozma sebebi teşkil edip ağır mağduriyetler oluşturabilmektedir.

Usuli işlemin amacı, bir hukuki ilişki kurmak değil, bir hakkı kullanmak veya var olan bir hukuki durumu korumaktır.[3]

Kısaca, usulî işlem, yargılama sürecine doğrudan ya da dolayısıyla hizmet eden işlem ve işlevlerdir.[4]

Kamu hukukunda da, özel hukukta da, usul kuralları geniş yer tutar. Örneğin, devlete mal ve hizmet satmanın da, devletten mal ve hizmet almanın da usulü vardır. Kamu ajanları usul hukukunu uygulayarak mal ve hizmet alır veya satarlar. Kamu fonlarını kullananlar ve fonlarla ilişkiye girerek kamuya mal ve hizmet satanlar usul hukuku kurullarına uymak zorundadırlar. Bu kurallara uymamak cezai sorumluluk doğurur.[5]

İnsan ilişkilerinde nezaket esasa değil, usule aittir. Nezaket içinde olmayan bir ifade ve davranış doğru da olsa kabul görmez. Nezaket güveni, sevgiyi ve muhabbeti netice verirken; kabalık güvensizliğe, nefret ve husumete sebep olur. Bu sebeple nezaket hissedilebilir bir usul kaidesidir ve herkesin buna ihtiyacı vardır.

Dinde de usul çok önemlidir. Dinde esas olan Allah rızasıdır. Allah rızası ise belli usullere ve kurallara uyularak kazanılır. Bunlar farzlar, haramlar, sünnetler ve adaplardır. İnsanın “sırat-ı müstakimi” takip etmesi için bu usullere uyması gerekir. En azından haram bir mal ile hayır yapılmaz ve abdest almadan ibadet makbul olmaz.[6]