Çoruh Postası

Coğrafi işaret, yöresel ürünlerin geleneksel ve kalite özellikleri bakımından değerlendirilmesi sonucu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen bir tescil işaretidir. Kısaca “ürünün üzerinde kullanılan bir işaret olup, ürünün belli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını tanımlayan ve ürünün kalitesi, ünü veya diğer karakteristik özelliklerinin belirli bir coğrafi bölgeden kaynaklandığını işaret eden bir hak” olarak belirtilmektedir. Dolayısıyla coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren bir işarettir. Coğrafi işaret ürün başvurularında ise kamu kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarının önemli bir rolü bulunmaktadır.  

Coğrafi işaret tesciline konu olan ürünler, bölgenin sosyo-kültürel ve ekonomik gelişimine önemli katkıları vardır. Menşe adı, mahreç işareti veya geleneksel ürün adı olarak gerçekleşen coğrafi işaret tescil sisteminin üretici, çiftçi, tescil sahibi, denetim kurumu, sanayici, ihracatçı, tüketici, devlet gibi pek çok açıdan önemli faydası bulunmaktadır. Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri olmak üzere coğrafi işaretli ürünlere konu olan ürünlerin geniş bir ürün grubu yelpazesi vardır. Bu ürün grupları içerisinde gastronomik özellik taşıyan ürünler büyük bir paya sahiptir. Örneğin Doğu Karadeniz Bölgesinde Artvin (7), Rize (15), Trabzon (12), Gümüşhane (11), Bayburt (12), Giresun (12) ve Ordu (15) olmak üzere toplam 84 coğrafi işaretli ürün bulunmaktadır. Bu ürünlerin 72 tanesi (%85) gastronomik özellikler taşımaktadır. 

Artvin’de 2023 yılı Haziran ayı itibariyle Puçuko, Hopa Laz Böreği, Hopa Hamsili Ekmeği, Şavşat Ketesi, Hatila Balı, Borçka Demir Elması, Arhavi Kestane Balı olmak üzere yedi (7) tane coğrafi işaret tescilli ürünü bulunmaktadır. Bu coğrafi işaretli ürünlerin tamamı gastronomik özellik taşımaktadır. Son yıllarda coğrafi işaretli ürünlerin başvuru sayısında yaşanan artış da yörede coğrafi işaret kavramına verilen önemi göstermektedir. Yöredeki diğer ürünlerin de coğrafi işaret kapsamında değerlendirmesi sonucunda kültürel değerlere sahip çıkılması, kırsal kalkınma ekonomik olarak girdi sağlaması, üreticilerin korunması, turizm faaliyetlerini geliştirmesi gibi pek çok açıdan faydaları olacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla ilerleyen süreçlerde Artvin yöresindeki coğrafi işaretli ürünlerin sayılarının ve bilinirliklerinin artırılarak geniş kitlelere ulaştırılması beklenmektedir.

 Dr. Öğr. Üyesi Yener Oğan

Artvin Çoruh Üniversitesi

Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu

Gastronomi ve Mutfak Sanatları